Ondergrondse waterbuffer tegen droogte

Texelse boeren zijn opgegroeid met droogte en hebben daarmee leren omgaan. Maar door de klimaatverandering nemen verdroging en verzilting grotere vormen aan en kan de Texelse landbouw op termijn wellicht niet meer concurreren. De oplossing lijkt nu gevonden in de vorm van ondergrondse opslag van zoet water. Zoet water is er in overvloed. In de winter een overschot van 350 mm. Bij het ontbreken van een opslagmogelijkheid wordt het tot dusver in zee gepompt. Terwijl het in voorjaar en zomer zo hard nodig is. Onder de vlag van "Texel Water" hebben de gemeente Texel, de provincie Noord-Holland, de natuurbeheerders en de LTO Noord de handen ineen geslagen om een oplossing te zoeken.

In opdracht van Texel Water onderzocht Acacia Water de mogelijkheden voor ondergrondse opslag. Geen nieuwe techniek, maar al beproefd in de glastuinbouw, maar ook in droge verzilte gebieden in onder meer Bangladesh. Hierbij wordt zoet water dat in de winter valt en via de drains wegstroomt in de diepere bodem (in de ruimte tussen de zandkorrels) opgeslagen. Het duwt het aanwezige zoute water weg. Dit blijkt op een groot deel van Texel mogelijk, met als uitzondering bijvoorbeeld de PH-polder, waar het grondwater door kwel ook in de winter te zout is. Meest optimaal, zo blijkt uit berekeningen, zijn buffers van 300.000 tot 400.000 kuub, goed voor circa 100 hectare. Hierbij treedt aan de randen enige verzilting op, maar meer dan vijftig procent van het ingebrachte water is geschikt voor irrigatie.

Dit zoete water kan tijdens het groeiseizoen met een relatief kleine pomp via een ondergronds buizenstelsel dat is aangesloten op de drainage in de bodem bij de wortels worden gebracht, zodat de plant dit kan opnemen. Dit irrigatiesysteem vergt ongeveer tweeëneenhalf keer de investering van gewone drainage. Andere mogelijkheden zijn druppelbevloeiing of met een haspel, maar die lijken hier minder geschikt, wegens de arbeidsintensiviteit of de grote verdamping van het water

Technisch lijkt het dus allemaal haalbaar en ook qua kosten lijkt het te overzien. Want een misoogst kost vele malen meer, zeker als dit zich - zoals het klimaatscenario voorspelt - vaker zal voordoen. Op papier althans, want in de praktijk moet het allemaal nog maar blijken. Landbouwers vuurden maandagavond dan ook kritische vragen af. Onder meer over de kosten, de diversiteit van de bodem en over de status van archeologisch monument die op veel plekken op Texel geldt. Want die bepaalt dat de bodem beneden de bouwvoor niet mag worden verstoord.

Arnold Langeveld, voorzitter van LTO Texel en groot voorstander van dit plan: "Zoet water wordt een probleem, ook mondiaal. Dit is een kans, de ogen zijn op ons gericht. Ik schat de kans dat dit gaat lukken op 85 tot 90 procent", doelde hij onder meer op de bereidheid van overheden om medewerking te verlenen aan het initiatief. Ook natuurorganisaties zien de voordelen. Eckard Boot van Natuurmonumenten: "Voor ons is dit een kans om in de zomer het water in natuurgebieden en sloten op peil te houden." Siem Jan Schenk, hoogheemraad bij HHNK, ziet een kans voor Texel als pilotproject: "Benut het moment. Wij willen graag samenwerken, maar het draagvlak moet van het eiland komen." Dat lijkt onder boeren ruimschoots aanwezig, vrijwel iedereen reageerde maandag positief. Het komend half jaar wordt benut om zaken verder op een rij te zetten, om te komen tot een eerste project op Texel.